Ổ cứng NAS là thành phần không thể thiếu trong các thiết bị lưu trữ mạng như QNAP, Synology hay TerraMaster. Để hệ thống NAS hoạt động hiệu quả, việc format và phân vùng ổ cứng đúng chuẩn ngay từ đầu là cực kỳ quan trọng. Nếu bỏ qua bước này hoặc làm sai, bạn có thể gặp lỗi không nhận ổ, giảm hiệu suất truy xuất hoặc không tối ưu được dung lượng. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn các bước định dạng và phân vùng ổ cứng NAS theo chuẩn kỹ thuật, phù hợp cho cả người mới bắt đầu lẫn người dùng chuyên sâu đang muốn tối ưu hệ thống lưu trữ doanh nghiệp.

Vì sao cần format và phân vùng ổ cứng NAS đúng cách?

Không giống ổ cứng gắn ngoài thông thường, ổ cứng NAS hoạt động liên tục 24/7, phục vụ nhu cầu lưu trữ lớn với nhiều thiết bị truy cập cùng lúc. Việc định dạng và phân vùng chuẩn giúp:

• Ổn định hiệu năng
• Giảm khả năng lỗi hệ thống
• Tương thích tối đa với hệ điều hành NAS (QTS, DSM…)
• Dễ dàng mở rộng hoặc tái cấu trúc dung lượng về sau

Các chuẩn định dạng phổ biến cho ổ cứng NAS

Các hệ điều hành NAS hiện đại thường sử dụng một số định dạng phổ biến sau:

• EXT4: Chuẩn phổ biến, tốc độ cao, ổn định, hỗ trợ snapshot (được QNAP, Synology khuyên dùng)
• Btrfs: Hệ thống tệp tin hiện đại, hỗ trợ snapshot nâng cao, kiểm tra lỗi tự động
• exFAT: Dễ dùng khi cần chia sẻ dữ liệu NAS với thiết bị Windows/Mac nhưng không hỗ trợ tính năng nâng cao
• NTFS hoặc HFS+: Chỉ nên dùng khi NAS gắn thêm ổ ngoài hoặc chia sẻ với thiết bị không hỗ trợ EXT4

Tùy theo thiết bị và nhu cầu (lưu trữ cá nhân, doanh nghiệp, camera giám sát…), bạn chọn định dạng phù hợp.

Hướng dẫn format và phân vùng ổ cứng NAS bằng giao diện hệ điều hành QNAP (QTS)

Bước 1: Truy cập giao diện QTS
Truy cập địa chỉ IP của NAS trên trình duyệt (VD: 192.168.1.100) → Đăng nhập tài khoản admin

Bước 2: Mở Storage & Snapshots
Vào Storage & Snapshots → Disks/VJBOD để xem danh sách ổ cứng đã lắp

Bước 3: Format ổ cứng
Chọn ổ cứng cần định dạng → nhấn "Format" → chọn loại file system (nên chọn EXT4 hoặc Btrfs) → xác nhận lại để xóa toàn bộ dữ liệu cũ

Bước 4: Tạo Volume và phân vùng
Sau khi format, chuyển sang tab Storage/Snapshots → nhấn "New Volume" → chọn dung lượng và phân vùng cần tạo → đặt tên, nhấn “Next” và hoàn tất

Bước 5: Kiểm tra và sử dụng
Khi tạo xong Volume, bạn có thể bắt đầu tạo thư mục chia sẻ, gán quyền truy cập hoặc cài đặt ứng dụng lưu trữ

Một số lưu ý kỹ thuật khi format ổ cứng NAS

• Dữ liệu sẽ bị xóa hoàn toàn khi format – hãy sao lưu trước nếu cần
• Nên dùng ổ NAS chuyên dụng (WD Red, Seagate IronWolf…) thay vì ổ desktop
• Chỉ nên chia từ 1–2 phân vùng lớn, tránh chia nhỏ gây phân mảnh dữ liệu
• Với ổ >10TB, nên chọn Btrfs để tận dụng tính năng chống lỗi và snapshot

Ngoài ra, khi ổ cứng NAS bị lỗi hoặc xuất hiện bad sector, bạn cần kiểm tra lại bằng công cụ Disk Health trong hệ điều hành NAS.

Khi nào cần re-format lại ổ NAS?

Bạn nên định dạng lại ổ cứng NAS khi:

• Thay đổi cấu trúc RAID
• Cập nhật hệ điều hành NAS lên phiên bản mới
• Ổ bị lỗi, không nhận volume
• Cần thay đổi định dạng từ EXT4 sang Btrfs hoặc ngược lại

Hãy đảm bảo backup đầy đủ và kiểm tra firmware thiết bị trước khi thực hiện re-format để tránh rủi ro mất dữ liệu.

Kết luận 

Việc format và phân vùng ổ cứng NAS đúng chuẩn là bước quan trọng giúp đảm bảo hệ thống lưu trữ của bạn hoạt động hiệu quả, bền bỉ và an toàn. Tùy vào mục đích sử dụng và hệ điều hành NAS, bạn nên lựa chọn định dạng phù hợp như EXT4 hoặc Btrfs. Đừng quên sử dụng các công cụ chính chủ như QTS (QNAP), DSM (Synology) để dễ thao tác và kiểm soát ổ đĩa hiệu quả hơn. Khi được cấu hình đúng, ổ cứng NAS không chỉ là nơi lưu trữ dữ liệu mà còn là trung tâm điều phối thông tin trong hệ sinh thái số của bạn.